AI Chamber (Izba AI) – instytucja działająca na rzecz rozwoju innowacji AI w Europie Środkowo-Wschodniej (CEE), przedłożyła list otwarty, współpodpisany przez 12 wiodących organizacji biznesowych z regionu, wzywający członków Rady Unii Europejskiej oraz Parlamentu Europejskiego do znaczącego wzmocnienia nowo zaproponowanego przez Komisję Europejską pakietu „Digital Omnibus”.
19 listopada b.r. Komisja Europejska przedstawiła projekt rozporządzenia „Digital Omnibus” w zakresie uproszczeń regulacji cyfrowych (“Digital Simplification Package”), który, obok zmian w Akcie o SI, obejmuje również propozycje zmian w RODO, dyrektywie NIS2 oraz Data Act. Digital Omnibus dostosowuje harmonogram realizacji głównych obowiązków wynikających z AI Act, redukuje obciążenia administracyjne i uzależnia stosowanie najbardziej restrykcyjnych przepisów od wcześniejszego udostępnienia odpowiednich norm i wytycznych wykonawczych. Reprezentując wspólny głos europejskich innowatorów, sygnatariusze listu popierają ambicję Komisji, by uprościć i ujednolicić przepisy cyfrowe – lecz ostrzegają, że Europa nie może pozwolić sobie na półśrodki w okresie nasilenia globalnej technologicznej rywalizacji, która będzie decydować o jej przyszłej pozycji gospodarczej i strategicznej.
Decydujący moment dla cyfrowych ambicji Europy
We wspólnym liście sygnatariusze wyrażają uznanie dla Komisji za podjęcie długo oczekiwanego pierwszego kroku w kierunku złagodzenia obciążeń regulacyjnych europejskiego sektora cyfrowego poprzez propozycję pakietu „Digital Omnibus”. Jednocześnie podkreślają, że obecny zakres pakietu „pozostaje niewystarczający”, aby odwrócić spadek konkurencyjności Europy i zapewnić jej długoterminowy dobrobyt gospodarczy. Organizacje zwracają uwagę, że Europa traci pozycję w globalnym wyścigu technologicznym, a osiągnięcie „strategicznej autonomii” nie będzie możliwe bez stworzenia warunków do rozwoju podstawowych technologii. AI Chamber zaznacza, że Digital Omnibus powinien być jedynie punktem wyjścia do znacznie ambitniejszej unijnej strategii cyfrowej, wskazując, że Europa może skutecznie chronić swoje wartości tylko wtedy, gdy utrzyma dynamiczną, opartą na danych gospodarkę.
Europejskie „prawne spaghetti”: biznes potrzebuje jasnych i prostych regulacji
List ostrzega, że nadmiernie skomplikowane przepisy stały się poważną barierą dla innowacji, szczególnie dla europejskich MŚP i start-upów. AI Act jest przykładem powstającej „sieci prawnego spaghetti”, tak złożonej, że potrafią ją zrozumieć jedynie wyspecjalizowani eksperci i prawnicy – co w praktyce faworyzuje największych graczy graczy i grozi całkowitym wykluczeniem mniejszych innowatorów z uczestniczenia w rozwoju AI.
– Europa pilnie potrzebuje radykalnego uproszczenia AI Act. Musimy zapewnić małym i średnim przedsiębiorstwom jasne, proporcjonalne i zrozumiałe ścieżki zgodności – przy jednoczesnym pełnym poszanowaniu wysokich standardów ochrony praw podstawowych zakorzenionych w konstytucyjnych tradycjach państw członkowskich oraz w samej Unii – podkreśla Tomasz Snażyk, prezes AI Chamber.
Inicjatywa „Stop the Clock” nabiera tempa
List otwarty zdecydowanie popiera dotychczasowe apele branży – takie, jak m.in. inicjatywa „EU AI Champions”, wspierana przez firmy, takie jak Airbus, Siemens, Philips, E.ON, Carrefour, Mercedes-Benz i L’Oréal – o natychmiastowe „zatrzymanie zegara” i wdrożenie bezwarunkowego, dwuletniego odroczenia wejścia w życie pozostałych przepisów Aktu o sztucznej inteligencji. Taka pauza dałaby europejskim firmom czas na realne wdrożenie przepisów oraz umożliwiła gruntowny przegląd i uproszczenie obecnych ram regulacyjnych – zapobiegając dalszemu powiększaniu dystansu wobec konkurentów, jak np. Stany Zjednoczone, które konsekwentnie realizują nową strategię nastawioną na „wygranie globalnego wyścigu AI”.
RODO pod lupą: klucz do rozwoju europejskiej AI
Organizacje z zadowoleniem przyjmują zamiar Komisji, by doprecyzować przepisy RODO dotyczące trenowania AI – potwierdzając, że uzasadniony interes może stanowić dla niego samodzielną podstawę prawną. AI Chamber apeluje o jasne i spójne zasady, zapewniające pełną jednolitość w całej UE, bez miejsca na rozbieżne interpretacje.
Wzmocnienie europejskich ram cyberbezpieczeństwa
AI Chamber, wraz z podpisanymi organizacjami, apeluje do UE o pilne uporządkowanie coraz bardziej rozbieżnych przepisów dotyczących cyberbezpieczeństwa. Choć propozycja ustanowienia Single Entry Point (SEP) dla zgłaszania incydentów to krok w dobrą stronę, nakładające się równolegle obowiązki wynikające z NIS2, CRA i DORA wciąż generują zbędną złożoność i koszty, odciągając firmy od faktycznego zarządzania ryzykiem.
Sygnatariusze listu podkreślają potrzebę stworzenia spójnych zasad raportowania i wzywają UE do umożliwienia firmom zgłaszania incydentów do organu w kraju, w którym mają siedzibę, bądź w przypadku firm transgranicznych – zgłaszania za pośrednictwem swojej siedziby głównej. Organizacje wnioskują także o wprowadzenie klauzul chroniących przed odpowiedzialnością prawną w raportowaniu oraz uwzględnienia pełnej unifikacji wymogów zgodności w pakiecie Digital Omnibus – tak, by wyeliminować nakładające się obowiązki wynikające z NIS2, CRA i DORA.
Prawa autorskie a rozwój sztucznej inteligencji
W liście podkreślono kluczową rolę wyjątków dotyczących eksploracji tekstu i danych (TDM), zawartych w artykułach 3 i 4 dyrektywy CDSM, w zakresie trenowania modeli AI. AI Chamber ostrzega, że osłabienie tych przepisów może zahamować badania nad sztuczną inteligencją i zaszkodzić suwerenności technologicznej Europy, wzywając do ich ochrony i rozszerzenia w celu stworzenia stabilnej, ogólnounijnej podstawy prawnej.
AI Chamber gotowa do współpracy z decydentami UE
AI Chamber i sygnatariusze deklarują pełne wsparcie dla procesu legislacyjnego oraz działań na rzecz wzmocnienia pakietu Digital Omnibus. Podkreślają konieczność wprowadzenia jasnego mechanizmu odroczenia obowiązków wynikających z AI Act oraz ujednoliconej podstawy prawnej dla stosowania uzasadnionego interesu przy trenowaniu AI zgodnie z RODO.
– Europa nie może pozwolić sobie na dalsze zwiększanie dystansu do globalnych liderów technologicznych. Jesteśmy gotowi współpracować z instytucjami UE, by stworzyć spójne, proinnowacyjne ramy regulacyjne, które wzmocnią konkurencyjność Europy i zapewnią firmom tak potrzebną pewność prawa – podsumowuje Tomasz Snażyk.
Pełna treść listu otwartego dostępna tutaj: aichamber.eu/aichamber-submits-openletter-on-digital-omnibus/.
